Το χαρούπι είναι ένα παραδοσιακό κρητικό τρόφιμο, που στο νησί μας δεν ξεχάστηκε σχεδόν ποτέ, αν και σε άλλες περιοχές σχεδόν χλευαζόταν σαν «τροφή για γουρούνια» μέχρι να επανέλθει πολύ πρόσφατα στο προσκήνιο.
Χαρακτηριστικές είναι οι αφηγήσεις για την Αθήνα που κάνουν λόγο για διατροφή με χαρούπι κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής, ενώ στη συνέχεια μοιάζει να χάνεται τελείως από το αθηναϊκό μενού. Κάτι που κάνει ακόμα πιο εντυπωσιακή την πρόσφατη επάνοδό του τόσο στα σπίτια όσο και στα gourmet εστιατόρια.
Στατιστικές έρευνες έχουν δείξει ότι από τους περίπου 15,000 τόνους χαρουπιών της χώρας μας, το 80% παράγεται στην Κρήτη και κατανέμεται περίπου εξίσου στους τέσσερις νομούς. Πατρίδα της χαρουπιάς αναφέρεται και η Κρήτη, ενώ το όνομά της ceratonia προέρχεται από τη λέξη «κέρατον» ή ξυλοκέρατο εξαιτίας της μορφής του.
Η χαρουπιά (Κερατονία ή κερατέα /Ceratonia siliqua) είναι ένα αειθαλές και μακρόβιο δέντρο, αυτοφυές στην Μεσόγειο, που το συναντάμε ενίοτε και καλλιεργημένο, από τα παράλια της βόρειας Αφρικής και το Ιόνιο μέχρι τη Μέση Ανατολή, γνωστό από την αρχαιότητα. Τα χαρούπια χρησιμοποιήθηκαν ιδιαίτερα ως ζωοτροφή, αλλά ο καρπός αυτός έθρεψε και πολλούς λαούς σε περιόδους πολέμων και λιμών, όταν τα άλλα τρόφιμα ήταν δυσεύρετα, γεγονός που αποδεικνύει την υψηλή διατροφική του αξία.