To παιδί σου μπορεί να μάθει πολλά από αυτά που βλέπει. Και ιδιαίτερα από αυτά που βλέπει στην οθόνη. Τι γίνεται όμως όταν αυτά που βλέπει στην οθόνη το οδηγούν σε μια αυθάδη συμπεριφορά; «Πιστεύουμε ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης λειτουργούν ως υπερ-συνομήλικοι για τα παιδιά», εξηγεί στο Today’s Parents η Caroline Knorr της Common Sense Media, μιας μη κερδοσκοπικής εταιρείας που εδρεύει στις ΗΠΑ και βοηθά τα παιδιά και τους γονείς να περιηγηθούν στον κόσμο των μέσων και της τεχνολογίας. «Στην ηλικία των οκτώ, τα παιδιά αρχίζουν να στρέφονται περισσότερο προς τους συνομηλίκους τους σε σχέση με τους γονείς τους, προκειμένου να πάρουν παραδείγματα για το πώς να συμπεριφέρονται, πώς να ντύνονται και πώς να μιλούν».
Δυστυχώς, όλο αυτό με τα ΜΜΕ δεν αποτελεί πάντα το μοντέλο συμπεριφοράς που θα ήθελες να δεις στο παιδί σου. «Πολλές από τα προεφηβικά σόου είναι πραγματικά αυθάδη», λέει η Knorr. «Προκαλούν στα παιδιά αυτό που αποκαλούμε «μεγαλώνουν πριν την ώρα τους». Έτσι, μπορεί να απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας 7 ή 8 ετών, αλλά καλλιεργούν συμπεριφορές που αρμόζουν σε ηλικίες 10 και 11 ετών, γιατί αυτές είναι οι ηλικίες που τα μικρότερα παιδιά φιλοδοξούν να βρίσκονται».
Εάν τα παιδιά σου χρησιμοποιούν το YouTube, έχεις ακόμη λιγότερο έλεγχο. «Τα παιδιά δεν εκτίθενται μόνο σε τηλεοπτικές εκπομπές, οι οποίες σε κάποιο βαθμό ελέγχονται από τηλεοπτικά στούντιο παραγωγής, αλλά εκτίθενται σε πολλά βίντεο, τα οποία έχουν διαφορετικά πρότυπα από τα τηλεοπτικά κανάλια», λέει η Knorr.
«Αν και φαίνεται ότι ο μόνος τρόπος για να περιοριστεί αυτή η επιρροή είναι να κατασχέσουμε όλες τις συσκευές ή να απαγορεύσουμε τις εκπομπές εντελώς, αυτό δεν είναι μια ιδανική στρατηγική», λέει η σύμβουλος γονέων με έδρα το Βανκούβερ, Julie Romanowski. «Ως γονέας, δεν μπορείς να απενεργοποιήσεις κάθε τηλεόραση στον κόσμο», λέει. Αλλά αυτό που μπορείς να κάνεις είναι να διδάξεις στα παιδιά σου να σκεφτούν κριτικά τι παρακολουθούν και πώς αυτό σχετίζεται με την πραγματική ζωή.
Ο Matthew Johnson, διευθυντής εκπαίδευσης στο MediaSmarts, έναν Καναδικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό που εστιάζει στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τον ψηφιακό αλφαβητισμό, συνιστά να παρακολουθείς τηλεόραση και βίντεο με τα παιδιά σου. Αυτό σου δίνει την ευκαιρία να του επισημάνεις πως τα πράγματα μπορούν να εξελίσσονται διαφορετικά στον πραγματικό κόσμο.
Είναι επίσης μια καλή ιδέα να βρεις μια ήσυχη στιγμή για να μιλήσεις με το παιδί σου για αυτό που έχεις παρατηρήσει στη συμπεριφορά του. Η Romanowski προτείνει να το διατυπώσεις ως εξής: «Παρατήρησα ότι συμπεριφέρεσαι έτσι και λες αυτά τα πράγματα και μου φαίνεται ότι συμβαίνει ακριβώς όταν παρακολουθείς αυτήν τη συγκεκριμένη εκπομπή». Τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία δεν καταλαβαίνουν απαραίτητα ότι ορισμένα πράγματα στην τηλεόραση δεν είναι έτσι στην πραγματική ζωή, οπότε καλό είναι να τους το εξηγήσεις και να τους υπενθυμίσεις τι περιμένεις στο σπίτι σου. Εάν, αφού ορίσεις ξεκάθαρα τις προσδοκίες σου, η συμπεριφορά συνεχιστεί, θα ήταν δίκαιο να περιορίσεις για λίγο τη συγκεκριμένη εκπομπή, συμβουλεύει η Romanowski.
Για να βοηθήσεις το παιδί σου να βρει άλλες επιλογές, ο Johnson προτείνει να το ρωτήσεις τι του αρέσει σε ένα πρόγραμμα και στη συνέχεια να κάνεις κάποια έρευνα για να βρεις κάτι με παρόμοια χαρακτηριστικά που είναι πιο κατάλληλο. Για παράδειγμα, εάν το παιδί σου κολλήσει με ένα YouTuber που μιλάει για αθλητικά θέματα – αλλά με τρόπο που δεν είναι εντελώς κατάλληλος για παιδιά – μπορείς να αναζητήσεις μια αθλητική εκπομπή φιλική προς τα παιδιά.
Λάβε υπόψη ότι στα παιδιά τους αρέσει να βλέπουν τηλεόραση για τον ίδιο λόγο που το κάνεις και εσύ. Είναι μια διασκεδαστική απόδραση από την πραγματικότητα.
Από την άλλη πλευρά η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής χαλάρωσε πρόσφατα τις οδηγίες για τον χρόνο επί της οθόνης. Προηγουμένως, πρότεινε ότι τα παιδιά όλων των ηλικιών πρέπει να παρακολουθούν το πολύ δύο ώρες τηλεόρασης την ημέρα. Τώρα, όταν πρόκειται για παιδιά ηλικίας έξι ετών και άνω, συμβουλεύει τους γονείς να ορίσουν τους δικούς τους κανόνες για το τι είναι κατάλληλο.